www.mpr.pl/katyn/

Willa NKWD w Lesie Katyńskim

• Willa NKWD, w piwnicach której w kwietniu i maju 1940 roku (prawdopodobnie) mordowano Polaków i w której później stacjonowało dowództwo niemieckiej jednostki wojskowej. Zdjęcie pochodzi z książki Andrzeja Przewoźnika i Jolanty Adamskiej "Zbrodnia katyńska: mord, kłamstwo, pamięć", Wydawnictwo Literackie, 2011 •

Willa, którą widać na powyższym zdjęciu, zajdowała się na zewnątrz obecnego blaszanego płotu, jakieś 50 metrów na zachód od niego, mniej więcej w miejscu, gdzie nad skarpą opadającą ku rzece, stoi pierwszy dom. Garaże NKWD były natomiast w miejscu willi zbudowanej z cegły klinkierowej, która stoi po drugiej (północnej) stronie drogi, lub nieco za nią po lewej stronie zdjęcia

• Droga przez daczowisko, równoległa do Dniepru, prowadząca na wschód. Willa NKWD znajdowała się między drzewami w centrum zdjęcia a domem po prawej. Garaże NKWD znajdowały się w miejscu willi z cegły klinkierowej, widocznej po lewej stronie drogi. •

• Droga przez daczowisko. Dom "po prawej" ze zdjęcia powyżej. Willa NKWD znajdowała się w miejscu tego domu lub na terenie bezpośrednio przed nim i po prawej •

Porównanie z innymi źródłami

Na niemieckim zdjęciu lotniczym oraz rysunku, które pochodzą z okresu pierwszej ekshumacji w 1943 roku, widać te same drogi i dróżki, co na współczesnym zdjęciu satelitarnym. Porównując zdjęcie lotnicze z stalitarnym można dość dobrze określić, gdzie stała willa NKWD.

• Niemieckie zdjęcie lotnicze z książki "Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów" (1946, z przedmową gen. Władysława Andersa), obrócone tak, aby północ była na górze •

• Rysunek niemiecki z tej samej książki, obrócony tak, aby północ była na górze •

• Dacza NKWD nad brzegiem Dniepru, zdjęcie z 1943 roku •

• Teren obecnego daczowiska na niemieckim zdjęciu lotniczym zrobionym 2 września 1942 roku przez Luftwaffe. Zdjęcie zostało obrócone tak, żeby północ była na jego górze. Numery na zdjęciu: 1 - Dniepr, 2 - domek (biały prostokąt po lewej stronie cyfry 2, nieco w górę od niej, z przyklejonym na górze owalnym czarnym cieniem); 3 - willa NKWD (biały prostokąt po prawej stronie cyfry 3, bardzo dobrze widać jej czarny cień); 4 - garaże NKWD (po lewej stronie cyfry 4, tutaj też widać czarny prostokąt cienia); 5 - domek w lesie (biały prostokąt na prawo od cyfry 5). Zdjęcie i oznaczenia pochodzą z artykułu Wacława Godziemby-Maliszewskiego, o którym poniżej •

Wcześniejsze analizy

Śladów po willi NKWD szukano od dawna. I podejrzewano wiele miejsc. Między innym podejrzewano, że nieczynne sanatorium dla dzieci lub dom nad skarpą zostały zbudowane na fundamentach tej willi. Żadna z tych lokalizacji nie okazała się trafna.

Wacław Godziemba-Maliszewski^* zaznaczył jej położenie na zdjęciach lotniczych Luftwaffe – kluczowy fragment jednego z nich zamieszczony został powyżej.

^* Wacław Godziemba-Maliszewski, "Katyn: An Interpretation of Aerial Photographs Considered with Facts and Documents" – praca opublikowana po polsku i angielsku w numerze czasopisma "Fotointerpretacja w Geografii. Problemy Telegeoinformacji" (numer 25, 1995), wydanym w 55. rocznicę zbrodni katyńskiej

Zajmowali się tym także Michał Synoradzki, Jacek Grodecki i Victoria Plewak, autorzy artykułu Katyń – modus operandi, opublikowanego w 2001 roku^**.

^** Michał Synoradzki, Jacek Grodecki, Victoria Plewak: Katyń – technika zbrodni, "Gazeta Wyborcza", 12-13 kwietnia 2003 – skrócona wersja artykułu "Katyń – modus operandi"

• Zdjęcie satelitarne z artykułu "Katyń – modus operandi", o którym powyżej. Rozdzielczość zdjęcia 10 metrów. W rzeczywistości willa NKWD znajdowała się nie tam, gdzie została na zdjęciu umieszczona, lecz raczej w pobliżu miejsca nazwanego "mala dacza", po drugiej (południowej) stronie drogi •